Бұқар жырау атындағы облыстық әдебиет және өнер музейінің негізі 1990 жылғы 1 ақпанда қаланып, 1992 жылғы 22 наурызда салтанатты түрде ашылды. 1897 жылы салынған музей ғимараты тарихи ескерткіш болып табылады.
Павлодар қаласының тарихынан белгілі – осы орында танымал меценат, саудагер Фаттах Рамазанов мешіт салуға кіріскен. Бірақ құрылысшылар өрескел бұзушылықтар жасады. Саудагер бұрынғы құрылысты тоқтатқан жоқ. Осылайша, Павлодардың дәл ортасында көркем ғимарат пайда болды.
Жаңа музей қала тұрғындарының көрнекті жерлесі - XVIII ғасырдың ақыны, ойшылы, аңызға айналған Абылай ханның жеке кеңесшісі және көмекшісі - Бұқар жыраудың құрметіне аталған. Бұқар жырау шығармашылығының басты тақырыптары - бұл өз халық бірлігі, халқына деген сүйіспеншілігі.
Музей экспозициясы 8 залда орналасқан. Бұқар жырауға арналған экспозиция тұрақты негізде жұмыс істейді. Музей экспозициясы 290 шаршы метрден астам аумақты қамтиды, негізгі қорда 13720 экспонат бар. Музей қызметкерлері - 29 адам.
Ауызша халық өнерінің залы қазақтың ұлттық фольклоры мен халық шығармашылығының барлық түрлерін - белгісіз ұлттық авторлар жазған әндер, ертегілер, аңыздар, мақал-мәтелдер және т.б. көрсетеді. Қазақ халқы өлеңдері мен әндерінде өз тарихындағы үлкен және кішігірім оқиғаларды, аңыздар мен салт-дәстүрлерді, қуанышты сәттер мен қайғы-қасіретті бейнелейді. «Халық әні .... халықтың жан дүниесінің шынайы, түпнұсқалық айқындамасы, оның білімінің энциклопедиясы, оның діні, философиясы».
Негізгі залдардың бірі ежелгі түрік жазбасы мен ортағасырлық ойшылдарға Х.Дулати, Ж.Баласағұни және басқаларға арналған. Жазба мәселесі - мәдениеттің өзіндік мәселесі болып табылады. Ежелгі түрік жазбасы кириллица алфавитінен 15 ғасыр бұрын, ал грузин және армян хаттарынан 10 ғасыр бұрын пайда болды.
«Заманауи әдебиет залы» экспозициялары Р.Тоқтаров, К. Идрисов, М.Әлимбаев, К.Исабаев, А.Шамкенов, А.Жақсыбаев, М.Жаманбалинов, Д.Приймак және т.б. сияқты ақын-жазушылардың шығармашылығымен таныстырады.
«Әдеби достық» залы келушілер арасында, әсіресе поэзия сүйер қауым арасында үлкен қызығушылық тудырады. Залда Лебяжье ауылында дүниеге келген орыс жазушысы Всеволод Ивановтың Переделькинодағы саяжайдан әкелінген үстелі, креслосы, шкафы қойылған. Әртүрлі жанрларда өзін сынап көрген жазушы А.Сорокиннің шығармашылығына арналған экспозиция бар. Н.Чернов, П.Васильев, Н.Ваккер, Р.Пфлюг шығармаларындағы экспозициялар үлкен қызығушылық тудырады, олардың өлеңдері көптеген оқырмандардың көңілінен шыққан.
Павлодар Ертіс өңірі қазақтың музыкалық өнерінің дамуына үлкен үлес қосқан композиторлар және әншілермен танымал. «Өнер» залы Жаяу Мұса Байжанов, Естай Беркімбаева, Майра Шамсутдинова, Қ.Байжанов, Б.Жылқыбаев, Ш.Айманов, К.Кенжетаев, С.Әбусейітов, К.Струнина, И.Чистяков, Ф.Миронова, Ш.Мусин, М.Байзақованың щығармашылықтарымен таныстырады.
